Cultuur en historie

De geschreven geschiedenis van Ulvenhout, begint met het Oud Hof. Dit was een pachthoeve in beheer van de abdij van Thorn, gelegen aan de Mark (900-1300), in de nabijheid van de weg van Breda naar Turnhout (de huidige Dorpstraat). De hoeve kwam in Bredaas bezit en rond 1400 liet de Heer van Breda een nieuwe hoeve bouwen “de Prinsenhoef” en raakte het Oud Hof in verval. Bij “de Prinsenhoef” ontstond het gehucht Ulvenhout dat lange tijd uit slechts acht boerderijen bestond. Aan de westzijde van de huidige Dorpstraat ontstaat in de vijftiende eeuw het landgoed Grimhuijsen. In de vijftiende en zestiende eeuw kwam er meer bebouwing. Ook aan de Pennendijk stonden in de zestiende eeuw al meerdere boerderijen. Het huidige parochiecentrum en de kerk hebben zich rond het landgoed Grimhuijsen ontwikkeld. Het parochiecentrum is rond 1740 gebouwd, de huidige kerk is bijna twee eeuwen later rond 1904 gebouwd. De ontwikkeling van de woningbouw die de westzijde van de Dorpsstraat zijn huidige voorkomen geeft, vond plaats in de periode vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw tot aan de Tweede Wereldoorlog. Aan de oostzijde van de Dorpstraat begon de ontwikkeling aan het begin van de negentiende eeuw. Tot aan de Tweede Wereldoorlog vonden er nog kleinschalige ontwikkelingen plaats waaronder de bouw van een volkswoningbouwcomplex (Poststraat 1-27) rond 1930. Vanaf de Tweede Wereldoorlog kwamen er grootschalige ontwikkelingen op gang. In een aantal fasen werd Ulvenhout uitgebreid van een dorp met lintbebouwing aan een historische doorgaande weg tot zijn huidige vorm.

De tegenwoordige Sint Laurentiuskerk van Ulvenhout werd ingewijd op 25 juli 1904. Zij was niet het eerste Ulvenhoutse kerkgebouw; daarvóór hadden er al twee andere kerken bestaan, een die in 1792 in gebruik werd genomen en een die in 1742 werd gebouwd. De laatstgenoemde kerk was echter al veel ouder. De kerkschuur die in 1742 werd gebouwd, was bestemd als kerkgelegenheid voor de uitgestrekte parochie Ginneken, waartoe destijds ook Ulvenhout behoorde. Ginneken had in de eeuw daarvóór het eigen kerkgebouw moeten afstaan aan de hervormden. De kerkschuur van Ulvenhout diende feitelijk om die te vervangen. Men sprak ook nog steeds van de parochie Ginneken. Maar toen in de 19e eeuw de bewoners van de oude dorpskom weer een eigen kerkgebouw wensten, werd Ginneken in 1837 als zelfstandige parochie afgesplitst van de parochie Ulvenhout. Een verrassende beslissing, want die parochie Ulvenhout was welbeschouwd geen andere dan de oorspronkelijke parochie Ginneken.

De Franciscanessen kwamen vanuit Etten naar Ulvenhout in 1845, waar ze in 1846 een meisjesschool stichtten en in 1868 het Sint-Theresiaklooster aan de Dorpsstraat 44-46 lieten bouwen. In 1904, toen ook de nieuwe kerk gereedkwam, werden de voorgevels aan de neogotische stijl van de kerk aangepast. De zusters namen afscheid in 1966, waarna de gebouwen een nieuwe bestemming kregen. Slechts het opschrift Mariaschool aan één der gevels herinnert nog aan de oorspronkelijke functie.